ලොව පැරැණිතම රසායන අවිය කඳුළු ගෑස්!

ජන අරගල සහ විරෝධතා, උද්ඝෝෂණ සමඟ අපට අසන්නට ලැබෙන අනිවාර්ය  යෙදුම වන්නේ කඳුළු ගෑස් යන්නයි. කඳුළු ගෑස් ප්‍රහාරය විරෝධතා මර්දනය කිරීමේ ප්‍රබලම අවියක් ලෙස ලොවපුරා භාවිතයට ගනියි. නමුත් කඳුළු ගෑස් යනු ලෝකයේ භාවිත කළ පැරුණිතම රසායන අවිය බව බොහෝ දෙනා දන්නේ නැත.

කඳුළු ගෑස් යනු සම, පෙනහළු, ඇස් සහ උගුර ආශ්‍රිත තෙත් සහිත පටල කුපිත කරන දැවෙන සංවේදනයක් ඇති කරන රසායනික ද්‍රව්‍ය සඳහා පොදු යෙදුමකි. මේවාට නිරාවරණයෙන් ක්ෂණික හා දිගුකාලීන සෞඛ්‍ය බලපෑම් ඇතිවේ. ස්වසන රෝගී  සෞඛ්‍ය තත්ත්වයන් ඇති පුද්ගලයන් තුළ කඳුළු ගෑස්, වඩාත් දරුණු රෝග ලක්ෂණ ඇති කළ හැකිය. නමුත් බොහෝ අය කඳුළු ගෑස් බලපෑම්වලින් ඉක්මනින් සුවය ලබති.  

කඳුළු ගෑස්, විද්‍යාත්මකව “ලැක්‍රිමේටර් කාරකයක් හෝ ලැක්‍රිමේටරයක්” ලෙසද හැඳින්වේ. ලතින් බසින් ‘ලැක්‍රිමා’ යන්නෙහි තේරැම "කඳුළු" යන්නයි. ඒ නිසා  ඇත්තෙන්ම  කඳුළු ගෑස්  යනු,  කඳුළු නිෂ්පාදනය කිරීමට ඇසේ ඇති ලැක්‍රිමල් ග්‍රන්ථියේ ස්නායු උත්තේජනය කරන රසායනික අවියකි.

කඳුළු ගෑස් ලෙසින් පොදුවේ හැඳින්වුවද ඇත්තටම කඳුළු ගෑස් කියන්නේ වායුවක් හෝ ගෑස් එකක් නෙවෙයි. එය ඝන හෝ දියර රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් සමන්විත මිශ්‍රණයක බහුලව භාවිතා වන කඳුළු උනන රසායන දෙක වන්නේ ω- chloroacetophenone, හෙවත්   CN,  සහ o -chlorobenzylidenemalononitrile, හෙවත්  CS ය.මෙයින්  CN යනු කැරලි මර්දනය සඳහා බහුලව භාවිතා වන්නකි.

මේවා ටැල්කම් පුයර කුඩු වැනි සිහින් සුදු කුඩු වන අතර, එය යම් ආකාරයක විසිරැම් කාරකයක් සමඟ එක්කර පැතිරවිය යුතුය. නමුත් ඒවායේ ගිනිගැනීම් ඇතුළු නරක ගුණාංග කිහිපයක් තිබේ. මේ හැර ක්ලෝරොපික්රින් (PS), Bromobenzylcyanide (CA), dibenzoxazepine (CR) වැනි ද්‍රව්‍ය ද කඳුළු ගෑස්  ලෙස යොදා ගනියි. කඳුළු ගෑස් වර්ග සඳහා ගම්මිරිස් ඉසින, කැප්සිකම් ඉසින ද උදාහරණය. 

රසායන මිශ්‍රණය අනුව  කඳුළු ගෑස් වල ප්‍රබලතාව වෙනස් වේ. වඩාත් සාන්ද්‍රගත අනුවාදයකට නිරාවරණය වීම හෝ දිගුකාලීනව  නිරාවරණය මගින් රෝග ලක්ෂණ වඩාත් නරක අතට හැරිය හැක. කඳුළු ගෑස් මුලින් නිපදවන ලද්දේ මිලිටරි භාවිතය සඳහා රසායනික අවියක් ලෙසය. මෙම රසායනික අවි දැන් යුද්ධයේදී තහනම් කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඒවා සාමාන්‍යයෙන් පොලිස් හෝ හමුදා නිලධාරීන් විසින් ජන ඒකරාශි විම බිඳ දැමීමට හෝ මිනිසුන්ගේ ගමනාගමනය නැවැත්වීමට විරෝධතා වලදී භාවිත කරයි.

ප්‍රසිද්ධියේ කඳුළු ගෑස් භාවිතය සඳහා දැඩි මාර්ගෝපදේශ තිබේ. මේවාට දුර සිට කඳුළු ගෑස් එල්ල කිරීම, එළිමහනේ පමණක් භාවිතා කිරීම සහ හැකි අවම ශක්තිය සහිත රසායනික මිශ්‍රණය භාවිතා කිරීම ඇතුළත් වේ. කඳුළු ගෑස්වලට නිරාවරණය වීමෙන් ඇස්වලට ඇතිවන බලපෑම් ක්ෂණිකය. ඇස් දැවිල්ල පිළිස්සීම සහ රතු පැහැය, පෙනීම නොපැහැදිලිවීම, මෙන්ම මුඛය සහ නාසය තුළ පිළිස්සීම සහ දැවිල්ල, ගිලීමේ අපහසුතාව, ඔක්කාරය හා වමනය, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාව ,කැස්ස, හුස්ම හිරවීම, සමේ දාහය, සහ කුෂ්ඨ අනෙකුත් අහිතකර ප්‍රතිඵලය. පොදුවේ, පපුවේ තද ගතිය, ඇදුම ලක්ෂණ සහ හතිය, ඔලුවේ බර ගතිය තෝන්තුව වැනි තත්ත්ව ඇතිවේ. කඳුළු ගෑස් මගින් රසායනික පිළිස්සුම්, අසාත්මිකතා සහ දීර්ඝ කාලීන ශ්වසන අපහසුතාවයන්ද ඇති කළ හැකිය. සාමාන්‍ය කඳුළු ගෑස් බලපෑම් විනාඩි 15-20 කින් පහව යා යුතුය.

කඳුළු ගෑස් වැදුණු විට විනාඩි 5 සිට 15 දක්වා පවතින දැඩි දැවෙන සංවේදීතාවයක් මතු කිරීමට සම සහ සමට යටින් ඇති රැධිර වාහිනී තුළ දැවිල්ල ඇති කරයි. අඩු ප්‍රබලතාවකින් යුතු, කඳුළු ගෑස්වල බලපෑම බොහෝවිට විනාඩි 20කට වඩා වැඩි කාලයක් පවතියි. ප්‍රහාරයකදී මිනිසුන් මේ රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් වහා ඉවත් විය යුතු අතර ඔවුන්ගේ සෞඛ්‍යයට සිදුවන හානිය සීමා කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා ඔවුන්ගේ සිරැරේ රැඳෙන මේ අංශු සෝදාගත යුතුය. ශ්වසන රෝග ඇති අය මේවාට  නිරාවරණයෙන් පසු දරැණු රෝග ලක්ෂණ සහ දිගුකාලීන සෞඛ්‍ය ගැටලු ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත.

එය ජලය, දහඩිය සහ සමේ තෙල් සමඟ මිශ්‍ර වූ විට, මිනිසුන්ට කැස්ස සහ කිවිසුම් යන වේදනාකාරී ප්‍රතිඵල වැඩිකරන, ආම්ලික දියරයක් බවට පත් වේ. පරිසරයේ තාපය හා ආර්ද්‍රතාවය හේතුවෙන් බොහෝවිට එය වඩාත් නරක අතට හැරේ. කඳුළු ගෑස් ගැසුවහොත් ඔබ වහාම කළ යුතු වැදගත්ම දෙය නම් වායු වලාවෙන් ඉවතට යාමයි. එයට නිරාවරණය වීම වළක්වන්න”, හැකි ඉක්මණින්, නැවුම් වාතය සහිත ප්‍රදේශයකට ගමන් කිරීම කළ යුතුය.

දැන් කඳුළු ගෑස් තර්ජනයට පුරැදු වී සිටින විරෝධතාකරැවන් නිරාවරණයෙන් ඇතිවන පිළිස්සීම සහ දැවිල්ල අඩු කිරීමට අදහස් කර  කිරි හෝ වතුර බෝතල් ඇතුළු සැපයුම් රුගෙන යති. ඔබේ ඇස් ස්පර්ශ වුවහොත් ඇතැම් විට කිරි නිසා අක්ෂි ආසාදනයක් ඇති කිරීමට හැකියාව ඇත, බොහෝ ප්‍රවීණයන් යෝජනා කරන්නේ කිරිවලට වඩා ජලය හෝ සේලයින් වලින් ඇස් සෝදා හැරීමයි. එසේම ඇස් වටා සබන් භාවිතා කිරීමෙන් වැළකිය යුතුය. රසායනික ද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරීම සඳහා වේගයෙන් ඇස් ඇසිපිය හෙළීම ආධාරයකි.

ගෑස් වැදීමේ අවදානමට මුහුණ දීමේදී ඇස් ආරක්ෂාව සඳහා අව් කණ්ණාඩි, පිහිනුම් කණ්නාඩි (ගොගොල්) හෝ ගෑස් ආවරණයක් පැළඳිය හැකිය. හැකිතාක් ඔබේ සම ආවරණය වන ඇඳුම් ඔබට පහසුවෙන් දිවීමට හැකි සුවපහසු, සංවෘත, ආරක්ෂිත සපත්තු පැළඳගතයුතුය. කඳුළු ගෑස් කුඩු වැනි කුපිත කරවන රසායනික ද්‍රව්‍ය ඒවා යටට කාන්දුවිය හැකි අක්ෂි කාච පැළඳීමෙන් වළකින්නට මතක තබා ගත යුතුය. 

ගෑස් ආවරණයක් යනු (බොහෝ විට ශ්වසන යන්ත්‍රයක් ලෙස හැඳින්වේ) ඔබේ මුහුණ ඇස් කඳුළු ගෑස් මගින් ආරක්ෂා කර ගැනීමට ඇති හොඳම මෙවලමයි. නමුත් ඒවා ලාභදායී නොවේ. කඳුළු ගෑස් වැදුණු ඔබේ ඇඳුම් අවශ්‍ය නම් නැවත සෝදා භාවිතයට ගත හැකිය. ඔබට රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයක් නොමැති නම්, ඔබේ ඇඳුම් සබන් යොදා   සිසිල් ජලය සහිත ටබ් එකක හෝ බේසමක බහා තබා පැය කිහිපයක් තිබීමට ඉඩ දෙන්න. ඉන්පසු ගලා වන වතුරෙන් සේදීම නැවත නැවත කරන්න.

■   සුගත් පී. කුලතුංගආරච්චි