ලංකාවේ මුහුදු පතුළේ තිබෙන අහන්නත් පුදුම බඩු

අපේ රටේ මුහුදු පතුලට යන්න ලැබුණොත් බොහෝදෙනා එය ප්‍රතික්ෂේප කරති. ඒ තෝරු මෝරුන්ට බියෙනි. එහෙත් මුහුදු පතුලේ කොරල්පර  පමණක් නොව නැව් සහ ගුවන් යානා පවා තිබෙනවා යැයි කිවහොත් බොහෝදෙනා එය පිළිගනීදැයි සැක සහිතය. ශ්‍රී ලංකා මුහුදු පතුලේ ඇති ඓතිහාසික වශයෙන් සංරක්ෂණය කළ යුතු ස්ථාන 109ක් හඳුනාගෙන ඇති බව අනාවරණය වූයේ මෑතකදීය. ඒ මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදලේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මහාචාර්ය ගාමිණී රණසිංහ මහතා විසින් කරනු ලැබූ ප්‍රකාශයකිනි. මෙම ස්ථාන 109 අතර ඓතිහාසික ස්ථාන 32ක් සහ ආරක්ෂිත කොටස් 10ක් තිබේ. මෙම මුහුදු පතුලේ ඇති සුන්බුන් අතරින් පැරුණිතම සුන්බුන් හමු වී ඇත්තේ ක්‍රි.පූ 2 වැනි සියවසෙනි.

නැ‌ෙඟනහිර පළාතේ අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයෙන් 09ක්, මඩකලපුව දිස්ත්‍රික්කයෙන් 11ක්, ත්‍රිකුණාමලයෙන් 13ක්ද, වයඹ පළාතේ පුත්තලම් දිස්ත්‍රික්කයෙන්  03ක්ද, උතුර පළාතේ දිස්ත්‍රික්ක අතරින් යාපනයෙන් 02ක්, මන්නාරමෙන් 03ක්, මුලතිව් 07ක් ද, දකුණු පළාතේ දිස්ත්‍රික්ක අතරින් ගාල්ලෙන් 26ක්, හම්බන්තොටින් 08 ක්ද, බස්නාහිර පළාතේ දිස්ත්‍රික්ක අතරින් කොළඹින් 22ක් සහ ගම්පහින් 05ක්ද හඳුනාගෙන ඇත. සමුද්‍ර පුරාවිද්‍යාඥ රසික මුතුකුමාරණ මහතා ප්‍රමුඛ විශේෂඥ කණ්ඩායම විසින් මේ පිළිබඳව සොයාගැනීම් සිදුකරනු ලබයි. උතුර නැගෙනහිර ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලෙන් වගේම කොළඹ ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලේද සොයාගැනීම් රුසක් සිදුකර තිබේ. 

බස්නාහිර ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලෙන් සොයාගත් සුන්බුන් අතර එන්ජිම ක්‍රියා විරහිත වීමෙන් පසු කාර්ය මණ්ඩලය විසින් අතහැර දමන ලද සිංගප්පූරුවට අයත් නෞකාවක් හමුවෙයි. මෙය මීගමුව කලපුවට වයඹ දෙසින් මීටර් 25 ක් ගැඹුරු ජලයේ පිහිටා තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ඇති කෘත්‍රිම ගල්පර කිහිපයෙන් එකක් වෙයි. VIP මෝටර් රථ කිහිපයක් ආරක්ෂිතව බැහැර කළ යාත්‍රාවක් වන මෙය 2018 වසරේදී සොයාගෙන ඇත. 

ඒ වගේම එස්.එස්. පර්සියස් නෞකාව 1917 වසරේදී ගල්කිස්සට ඔබ්බෙන් වූ මුහුදු තීරයේ ගිලී ජීවිත 3ක් අහිමි වී ඇත. මෙම නෞකාව ශ්‍රී ලංකාවේ පළමු ලෝක යුද්ධයේ සුන්බුන් දෙකෙන් එකකි. මීටර් 40ක් පමණ ගැඹුරු මුහුදු පත්ලේ කුඹගස් දෙකද නොවෙනස්ව පිහිටා ඇති මෙම නෞකාව 2010 වසරේදී සොයාගැනීමට සමත් වී ඇත.

එසේම යාපනය බලා පිටත් වීමට සූදානම්ව තිබියදී දරුණු කුණාටුවක් අතරතුර සාමාන්‍ය භාණ්ඩ ප්‍රවාහන නෞකාවක් වන එම්.වී ඇස්ටෝරියා නෞකාව සම්පූර්ණයෙන්ම ගිලී ගොස් තිබේ. නෞකාව දෙකට කැඩී ගිය සුන්බුන් දැඩි ලෙස හානි වී මීටර් 20ක් ගැඹුරින් නව වරාය නගර දියකඩනයට බටහිරින් මීටර් 378 ක් පමණ බටහිරින් කොළඹ-චෙන්නායි මාර්ගවල පිහිටා ඇත. මෙම සුන්බුන් ගල්පර මත්ස්‍ය විශේෂ කිහිපයක් ආකර්ෂණය කර ගෙන ඇත. නෞකාව ගිලීමෙන් පසු එහි ගමන්ගත් පිරිස බේරාගෙන ඇති අතර නැවේ ගෙනයමින් තිබූ සිමෙන්ති සහ සහල් සොයාගැනීමට නොහැකි වී ඇත. මෙම නෞකාව සම්බන්ධයෙන් 2014 වසරේ සිට සමීක්ෂණයක් සිදුකර නොමැති අතර, කොළඹ වරාය නගර ඉදිකිරීම් කටයුතුවලින් පසුව සුන්බුන් තත්ත්වය වෙනස් වී ඇතැයි සාගර පුරාවිද්‍යාඥයෝ සැක කරති.

වයඹ ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලෙන් සොයාගත් සුන්බුන් අතර කල්පිටිය කුඩව බත්තල මීටර 7ක ගැඹුරකින් නැවක සුන්බුන් සොයාගෙන ඇති අතර, දෙවැනි ලෝක යුද සමයේ බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත යුගයට අයත් ගුවන් යානයක සුන්බුන් මීටර 4ක ගැඹුරකින් පුත්තලම ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලෙන් 2011 දී සොයාගෙන තිබේ.

දකුණ ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලෙන් සොයාගත් සුන්බුන් අතර සිංගප්පූරුවේ සිට කැණීම් උපකරණ තොගයක් සමඟ ඇදගෙන යමින් තිබූ වොම්බට් නැව ගිලී ඇත්තේ 1975 දීය. දකුණු වෙරළට ඔබ්බෙන් වූ නෞකාවෙන් ජල ආරක්ෂිත කැන්වස් ආවරණ දකුණේ ධීවරයන් සොරකම් කර ඇත. මෙය දික්වැල්ල නිල්වැල්ලෙන් ගිලා බැස ඇති අතර කොරියානු ජාතිකයෙකු වූ නෞකාවේ කපිතාන් ආයුධ සන්නද්ධව අහසට වෙඩි කිහිපයක් එල්ල කර ඇති නමුත් ඒ වනවිට සොරුන්  පලා ගොස් ඇතැයි සඳහන් වෙයි. 
ගාල්ලේ ප්‍රදීපාගාරයට යට වැලි පතුළකින් සොයාගත් සුන්බුන් අතර කැඩුණු වීදුරු බෝතල් තොගයක් සොයාගෙන ඇත. වැලි යට වළලනු ලැබූ බෝතල් රාශියක් සොයාගෙන ඇති අතර බෝතල් බොහොමයක් ''ක්ලාක් සහ රෝමා'' සමාගම විසින් සාදන ලද සෝඩා සහ ලෙමනේඩ් බෝතල් වෙයි. මෙම සුන්බුන් 19 වන සියවසේ කුඩා නෞකාවක බවටද විශ්වාස කරයි.

එසේම හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ ඌරණිය ප්‍රදේශයට ආසන්නව පිහිටි යකඩ සුන්බුන් හමුවෙයි. මෙම සුන්බුන් පොහොර ප්‍රවාහන නෞකාවක බවත් නෞකාව නොගැඹුරු ගල්පරයක වැදී විනාශ වී ඇති බවත් හෙළිවී ඇත. 

කිරින්ද සිට මාතර දක්වා සිදු කරන ලද ගවේෂණයේදී සොයාගත් සුන්බුන් හැඳන්වෙන්නේ නියඳගල සුන්බුන් ලෙසයි. ගොඩවාය ධීවර ගම්මානය අසල පිහිටි නියඳ ගල හෝ නියඳ කොරල්පරය ලෙස හැඳින්වෙන නොගැඹුරු ගල්පරයක නැව ගැටී ඇත. මෙය හඳුනා නොගත් වාෂ්ප නෞකාවකි. මෙම සුන්බුන් වසර 100 කට වඩා පැරුණිය.

නැගෙනහිර ආශ්‍රිත මුහුදු පතුලෙන් සොයාගත් සුන්බුන් අතර ඩයෝමේඩ් නැව ලන්දේසි යටත් විජිත යුගයට අයත් වෙයි. මෙය ඇමෙරිකානු නිදහස් යුද්ධයේදී වෙරළබඩ සේවය සඳහා විශේෂයෙන් නිර්මාණය කරන ලද ලී රුවල් නෞකාවකි. ත්‍රිකුණාමලයේ සිට පුල්මුඩේ දෙසට දකුණින් කිලෝමීටර් 3ක් පමණ දකුණට වන්නට පිහිටි උප්පුවේලි වෙරළට කිලෝමීටර් 3ක් පමණ ඔබ්බෙන් මීටර් 43ක උපරිම ගැඹුරක මෙම නෞකාවේ  සුන්බුන් 2011 වසරේදී හමු වී ඇත. නෞකාව ත්‍රිකුණාමලය ආසන්නයේ හඳුනා නොගත් ගල්පරයක ගැටී තිබේ. යාත්‍රාව බේරාගැනීම සඳහා කාර්ය මණ්ඩලය එහි කාලතුවක්කු මුහුදට විසි කළද සියලු උත්සාහයන් නිෂ්ඵල කරමින් නෞකාව ගිලී තිබේ. 

ජගතා යාත්‍රාව මෑත යුගයට අයත් වෙයි. ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාවට අයත් යුධ යාත්‍රාවක්, තුවක්කු බෝට්ටුවක් වන මෙම යාත්‍රාව 1980 සිට 2020 දක්වා හඳුන්වනු ලැබුවේ ජගතා හෙවත් P315 ලෙසිනි. මීටර් 16ක උපරිම ගැඹුරක මෙම නෞකාවේ සුන්බුන් 2021 වසරේදී සොයාගෙන ඇත. මෙය සොයාගැනීමෙන් පසු එය කෘත්‍රිම ගල්පරයක් බවට පත් කිරීමට හිතාමතාම ගිල්වා ඇත. ත්‍රිකුණාමලයේ සැන්ඩි බොක්කෙහි ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාව විසින් සාදන ලද දිය යට කෞතුකාගාරය අසල නෞකාවේ සුන්බුන් තිබේ.

එස්.එස්. ආවා නැව බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත යුගයට අයත් වෙයි. 1858 ඉන්දියානු කැරුල්ලෙන් කාන්තාවන් සහ ළමුන් සරණාගතයන් සමඟ කල්කටාවේ සිට සූවස් දක්වා ගමන් කරමින් සිටියදී ත්‍රිකුණාමලයට උතුරින් 25 km (සැතපුම් 15) පරෙවි දූපතේදී නෞකාව විනාශ වී තිබේ. මෙය ගොඩබෑම සඳහා ත්‍රිකුණාමලයට කැඳවීමට නියමිතව තිබූ නමුත් එහි කපිතාන්වරයා අයහපත් කාලගුණයෙන් ශබ්ද ලබා ගැනීමට හෝ ඉහළට යාමට අපොහොසත් වීමෙන් මෙම අනතුර වී තිබේ. නෞකාවේ පළමු පන්තියේ මගීන් 97 දෙනෙකු සහ දෙවැනි පන්තියේ මගීන් 30 දෙනෙකු ගමන් කර ඇත. අනතුරෙන් ජීවිත හානි කිසිවක් නොවූ අතර ලිපි හා භාණ්ඩ කිහිපයක් ඉතිරි වී තිබේ. මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 6-9 අතර ගැඹුරකින් මෙම නැව් කොටස් ඇති අතර 2012 වසරේදී සුන්බුන් සොයාගෙන ඇත. නිලාවේලි වෙරළට උතුරින් ඉරක්කණ්ඩි ප්‍රදේශයෙන් හමුවූ යකඩ සහ වාෂ්ප සුන්බුන් මෙම නෞකාවේ බවට විශ්වාස කරයි. 

උතුරු මුහුද ආශ්‍රිතව මුහුදු පතුලෙන් සොයාගත් සුන්බුන් අතර එස්.එස් ඉන්ඩස් නෞකාව 1885 දී ඉන්දියාවේ සිට කොළඹ හරහා ලන්ඩනයට ආපසු එන විට ශ්‍රී ලංකාවේදී විනාශ විය. පසුගිය ශතවර්ෂයේ බොහෝ පර්යේෂකයන් සුන්බුන් සහ එහි භාණ්ඩ සොයා ගැනීමට උත්සාහ කර ඇති අතර විද්වතුන් විශ්වාස කරන්නේ ඉන්දියාවේ භාර්හුත් සිට ලන්ඩන් කෞතුකාගාරයට ගෙනයමින් තිබූ කෞතුක වස්තු එකතුවක් වන මෙය ක්‍රිස්තු පූර්ව 2 වැනි සියවසට අයත් බවයි. 

1997 ජූලි මාසයේදී එල්ටීටීඊය මන්නාරමේ සිට යාපනය දක්වා දෙමළ සිවිල් වැසියන් ප්‍රවාහනය කරමින් සිටි ආසන 500 මගී යාත්‍රාවක් වන එම්.වී මිෂන් නම් ඉන්දුනීසියානු ධජය සහිත යාත්‍රාවකට ගිනි තබා ඇති අතර එහි සුන්බුන් ඉතිරි වී තිබේ.
මේ ආකාරයට නෞකා රාශියක සහ ගුවන්යානා රාශියක සුන්බුන් සමුද්‍ර පුරාවිද්‍යා ඒකකය විසින් සොයාගෙන ඇත.

I සසංක චලන ගිම්හාන

ඡායාරූප:
මුහුදු පතුලේ පුරාවස්තු
(ඡායාරූප - මුහුදු පුරාවිද්‍යා ඒකකයේ වෙබ් අඩවියෙනි)