මොකක්ද මේ ජපානයේ පැතිරෙන ඇඟ මස්කන ලෙඩේ!

මස්කන බැක්ටීරියා රෝගය ලෙස හඳුන්වන මාරාන්තික සහ දුර්ලභ රෝගයක් මේ වන විට ජපානයේ දැඩිව පැතිර යමින් පවතී. මේ වසර තුළ එරට තුළින් රෝගීන් දහසකට වැඩි පිරිසක් වාර්තා වී ඇත. පසුගිය වසරේ 941ක් රෝගීන් වාර්තා වීමත් සමඟ රට තුළ පැතිරීම ඉහළ ගොස් ඇති බවක් පෙනී යන බව ජපානයේ බෝවන රෝග පිළිබඳ ජාතික ආයතනය කියා තිබේ.

මෙම අමුතු සහ දරුණු රෝග තත්ත්වය වන Streptococcal toxic Shock syndrome හෙවත් (STSS) යනු දුර්ලභ, මෙන්ම බරපතළ බැක්ටීරියා ආසාදනයකි. STSS ඉතා ඉක්මනින් ජීවිතයට තර්ජනයක් වන හදිසි අවස්ථාවක් දක්වා වර්ධනය විය හැක. STSS වැළඳී ඇති පුද්ගලයන්ට ප්‍රතිජීවක සහිතව ක්ෂණික ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය වේ. මේ නිසා STSS සහිත පුද්ගලයන්ට රෝහලක රුකවරණය අවශ්‍යය. කම්පනය සහ ඉන්ද්‍රිය අඩපණ වීමට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ඔවුන්ට බොහෝ විට නහරයක් ඔස්සේ ලබා දෙන තරල සහ වෙනත් ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය වේ. STSS සහිත බොහෝ දෙනකුට ආසාදිත පටක ඉවත් කිරීමට ශල්‍යකර්මයක් ද අවශ්‍ය වේ.

බැක්ටීරියාව සිරුරේ මස වැනි ගැඹුරු පටක ඔස්සේ රුධිර ප්‍රවාහයට පැතිර යාමෙන්   STSS ඇතිවිය හැකිය.

මෙහි පළමු රෝග ලක්ෂණ ලෙස බොහෝ විට උණ සහ සීතල, මාංශ පේශි කැක්කුම, ඔක්කාරය හා වමනය දක්නට ලැබේ. පළමු රෝග ලක්ෂණ ආරම්භ වූ පසු, රෝගියා තුළ අඩු රුධිර පීඩන තත්ත්වයක් වර්ධනය වීමට සාමාන්‍යයෙන් ගත වන්නේ පැය 24 සිට 48 දක්වා කාලයක් පමණි. මෙය සිදු වූ පසු, STSS ඉක්මනින් වඩාත් බරපතළ බවට පත් වේ.

රෝගය වඩාත් බරපතළ වූ විට අඩු රුධිර පීඩනය තදින් ඉහළ යයි.

ඉන්ද්‍රිය අසමත් වීම අරඹයි. (ඉන්ද්‍රියන් ක්‍රියා නොකරන බවට වෙනත් සලකුණු මතු වේ.)

හෘද ස්පන්දන වේගය සාමාන්‍ය වේගයට වඩා වේගවත්ව සිදුවෙයි. වේගවත්ව හුස්ම ගැනීම හටගනී.

ඉන්ද්‍රියයන් අකර්මණ්‍ය වීමේ සලකුණු ලෙස වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වූ විට දක්නට ලැබෙන මුත්‍රා කළ නොහැකි වීම, අක්මාව අකර්මණ්‍ය වූ අයකුගේ සම මත ලේ ගැලීම හෝ තැලීම් ඇතිවිය හැක. නැතහොත් ඔවුන්ගේ සම සහ ඇස් කහ පැහැයට හැරේ.
STSS මගින් බලපෑමට ලක්විය හැකි අවයවවලට ඇතුළත් වන්නේ: ලේ, වකුගඩු, අක්මාව, පෙනහලු, සම, මෘදු පටක (සමට සහ මාංශ පේශිවලට යටින් ඇති පටක) යනාදියයි.

STSS බොහෝ විට ඉන්ද්‍රියයන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වය නවතා දැමීමෙන් සහ ශරීරය කම්පනයට පත්වීමේ සංකූලතා ලක්ෂණ ඇති කරයි. ආසාදනය පාලනය කිරීම සඳහා ආසාදිත පටක හෝ අත් පා ඉවත් කිරීමට ශල්‍යකර්මයක් අවශ්‍ය විය හැකිය. ප්‍රතිකාර ලබාදෙන විට පවා, STSS මාරාන්තික විය හැක. STSS ඇති පුද්ගලයන් 10 දෙනකුගෙන් 3 දෙනකුම ආසාදනයෙන් මිය යනු ඇත.   මේ නිසාම ඔබ ඉහත STSS රෝග ලක්ෂණ හඳුනාගත් වහාම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාගැනීම කළ යුතුය.

ඕනෑම වයසක කෙනකුට STSS වැළඳිය හැකිය. නමුත් සමහර සාධක එය වැළඳීමේ   අවදානම වැඩි කරයි. අවුරුදු 65 හෝ ඊට වැඩි වැඩිහිටියන් අතර බහුලව දක්නට ලැබේ. දියවැඩියා හෝ මත්පැන් භාවිතය සහිත පුද්ගලයන්ට ද STSS සඳහා වැඩි අවදානමක් ඇත. ටැම්පොන් හෝ ඔසප් කෝප්ප භාවිත කරන විට හෝ ආසාදිත තුවාලයකින් එය ඇතුළු විය හැකිය. ඔබේ සම මත කැපුම් හෝ පිළිස්සුම් ඇතිවීම මෑතකදී ශල්‍යකර්මයකට භාජනය වී ඇති නම්.

උණ හෝ පැපොල වැනි වෛරස් ආසාදනයකට ගොදුරුව ඇතිවිට මෙම විෂබීජ ආසාදනය සිදුවීමට ඉඩ ඇත. Streptococcal TSS සෑම වයස් කාණ්ඩයකම දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, බොහෝ අවස්ථා අවුරුදු 20-50 අතර පුද්ගලයන් තුළ වාර්තාගතය.  සාමාන්‍යයෙන් මෙය වයස අවුරුදු 15-35 අතර පුද්ගලයන් තුළ බහුලව දක්නට ලැබේ.  වයස අවුරුදු 15-19 අතර කාන්තාවන් 90෴ කට වඩා වැඩි අවදානමක් දරයි. ඔසප්  කාලයේදී කාන්තාවන් තුළ බහුලව දක්නට ලැබේ.

Streptococcal යනු සාමාන්‍යයෙන් බහුලව වාර්තා වන බැක්ටීරියා කාණ්ඩ කිහිපයක එකතුවකි. මෙයින් A කාණ්ඩයේ Streptococcus (A කාණ්ඩයේ strep බැක්ටීරියාව) STSS ඇති කරයි.

STSS ඇති අයකුගෙන් ආසාදනය වෙනත් පුද්ගලයන් වෙත පැතිරීම වාර්තා වන්නේ ඉතා කලාතුරකිනි. කෙසේ වෙතත්, අඩු දරුණු කාණ්ඩයේ A ස්ට්‍රෙප් ආසාදනය STSS බවට හැරිය හැකි අතර මෙම බැක්ටීරියාව බෝවිය හැක.

මෙම රෝග විනිශ්චය සඳහා භාවිත කරන තනි පරීක්ෂණයක් නොමැත. ඒ වෙනුවට, සෞඛ්‍ය සේවා සපයන්නන් A කාණ්ඩයේ ස්ට්‍රෙප් ආසාදනය සඳහා පරීක්ෂා කිරීම සඳහා රුධිරය හෝ වෙනත් සාම්පල පරීක්ෂණ කළ හැකිය. විවිධ ඉන්ද්‍රියයන් කෙතරම් හොඳින් ක්‍රියා කරන්නේ දැයි බැලීමට ද ඔවුන්ට පරීක්ෂණ ඇණවුම් කළ හැකිය.

• සුගත්