විහිළුවට නොගත යුතු ඡන්ද නීති
ජනාධිපතිවරණයට දැන් දින නියම වී තිබේ. ඒ අනුව 19A ව්‍යවස්ථාව යටතේ පිහිටුවන ලද මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව මගින් මෙහෙයවන පළමු ජනාධිපතිවරණය ලබන නොවැම්බර් මස 16 වැනිදා පැවැත්වෙයි. නාමයෝජනා බාරගැනීම ඔක්තෝබර් මාසයේ 7 වැනිදාට නියම වී තිබේ. මැතිවරණ කොමිසමේ සභාපති මහින්ද දේශප්‍රිය මහතා විසින් අපට පැවසූ පරිදි කාලගුණ විපතක් හෝ ජාති - ආගම් කලබලයක් හෝ සිදු වුණොත් මිස මේ දින වකවානු කිසිසේත් වෙනස් වීමට ඉඩක් නැත. එවැනි කිසිදු අතුරැ අන්තරාවකින් තොරව ජනාධිපතිවරණය නිදහස් සහ සාමකාමී ලෙස නියමිත දිනයේම පැවැත්වීමට හැකියාව ලැබේවායි අපි මුලින්ම ප්‍රාර්ථනා කර සිටිමු. ඒ සමඟ කියන්නට තවත් කරුණු ද තිබේ.
ඒ කරුණු අතුරින් මුලින්ම සඳහන් කළ යුතු වන්නේ නැතහොත් මතක් කර දිය යුතු වන්නේ ඡන්ද නීති රීති සම්බන්ධයෙනි. පසුගිය 15 වැනිදා සිට ජනාධිපතිවරණයට අදාළ නීති රීති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට බලතල පැවරිණි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් සහ 1981 අංක 15 දරණ ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත්කර ගැනීමේ පනතට අනුව මැතිවරණ කොමිසමට එම බලතල හිමිවෙයි. කෙසේ වුවද එදින (15) සිට නාමයෝජනා නිකුත් කරන දිනය දක්වා කාලය මැතිවරණ නීති රීති සම්බන්ධයෙන් නොනගත කාලයක් සේ සලකා කටයුතු කරන්නැයි මැතිවරණ කොමිසමේ සභාපතිවරයා රාජ්‍ය ආයතනවලට දැනුම් දී තිබිණි. පසුගිය බදාදා (18) රාත්‍රියේ නිකුත් වූ ගැසට් නිවේදනය සමඟ එම නොනගත කාලය අවසන් විය. දැන් එළඹී ඇත්තේ &නැකැත්* වෙලාවයි. ඒ අනුව ජනාධිපතිවරණය සම්බන්ධ නීති රීති තිතටම අනුගමනය කළ යුතු වෙයි. තිතට එනම් නීතියට අනුව වැඩ සිද්ධ නූනොත් නැකැත අවුල් වී ජනාධිපතිවරණය ද ජංජාලයක් වීමට ඉඩ තිබේ. එය වළක්වාගෙන අප කලින් ද සඳහන් කළ පරිදි නිදහස් සහ සාධාරණ ඡන්දයක් පවත්වා ගැනීමට මැතිවරණ කොමිසමට සියලු පාර්ශ්වවල සහාය ලැබිය යුතුය.
මාතෘකාව මැතිවරණය වන විට නීති කැඩීම සිදු නොවීමට නම් සියලු රාජ්‍ය නිලධාරීන් නීතිගරැකව කටයුතු කිරීම අවශ්‍ය බව පෙන්වා දෙමු. මෙහිදී මුලින්ම පැවසිය යුත්තේ මේ රටේ දහසක් ප්‍රශ්න වලින් හෙම්බත් වී දැඩි පීඩනයෙන් මිරිකී සිටින සාමාන්‍ය ඡන්ද දායකයන්ට නම් අවශ්‍ය වන්නේ සාමකාමී වටපිටාවක තම ඡන්දය නිදහසේ භාවිත කිරීමට බවය. එහෙත් ඡන්ද උණෙන් පෙළෙන ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂවල විවිධ තරාතිරමේ හෙංචයියන් ඇතුළු දඩබ්බර ආධාරකරුවන් අතින් ඡන්ද නීති කැඩීම බොහෝ විට සිදුවෙයි. එය වළක්වා ගැනීම දේශපාලන පක්ෂවල නායක නායිකාවන්ගේ වගකීමයි. වැඩේ දෙල් වනතුරු බලා නොසිට තම ආධාරකරැවන් හික්මවා ගැනීමට ඔවුන්ට හැකියාව තිබිය යුතුය. මීටත් වඩා බරපතළ ලෙස මැතිවරණ නීතිය උල්ලංඝනය වන අවස්ථා ද තිබේ. ඒ රාජ්‍ය දේපළ අවභාවිතය සම්බන්ධයෙනි.
මැතිවරණයකදී රාජ්‍ය දේපළ අවභාවිතය, නීති විරෝධී ප්‍රචාරය, මඩ ගැසීම්, රාජ්‍ය සේවයේ රුකියා ලබාදීම්, නිලධාරීන් මාරු කිරීම්, විවිධ වරදාන ලබාදීම හරහා රාජ්‍ය නිලධාරීන් අයථා ක්‍රියාවල යොදවා ගැනීම් ආදිය සම්බන්ධයෙන් පවතින රජයටත් හිටපු රජයටත් ඇත්තේ හොඳ චරිත සහතික නොවේ. මැතිවරණ නිවේදනය ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසුව රජයේ රුකියා ලබාදීම, උසස්වීම් ලබාදීම පවා මැතිවරණ දූෂණයකි. එසේම පොලිස් නිලධාරීන් ඇතුළු වෙනත් රාජ්‍ය නිලධාරීන් ද අස්කිරීම හෝ මාරැ කිරීම ද නීති උල්ලංඝනයකි. මැතිවරණ කොමිසම ප්‍රකාශ කරන්නේ විශ්‍රාම ලැබීමට නියමිත මැතිවරණ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ තේරීම් භාර නිලධාරීන් වැනි ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් මේ කාලසීමාව තුළදී විශ්‍රාම යැවීම පවා නොකළ යුතු බවය. මේ නීති හරිහැටි පිළිපදින්නේ නම් ජනාධිපතිවරණය නිදහස් සහ සාධාරණ ආකාරයට පැවැත්වීමට ඇති බාධා බොහොමයක් ඉවත් වනු ඇත.
එපමණක් නොව රාජ්‍ය දේපළ පිළිබඳ නීතිය දැඩිව ක්‍රියාත්මක කිරීමට ද සියලු දේශපාලන පක්ෂවල නායකයන්ගේ සහාය ලැබිය යුතුය. මෙවර ඡන්දයේ දී මේ සම්බන්ධයෙන් මතුවන ගැටලුවක් වනු ඇත්තේ ජනාධිපති - අගමැති ඇතුළු ආණ්ඩුව එක් පෙරමුණකටත් රටේ පළාත් පාලන ආයතන විපක්ෂයටත් හිමිව තිබීමය. මෙහිදී ආණ්ඩුවත් විපක්ෂයත් දෙකම අතින් රාජ්‍ය දේපළ දැඩිව අවභාවිත වීමට ඉඩ තිබේ. යාන වාහන, ඉන්ධන, රජයේ ගොඩනැගිලි පමණක් නොව මිනිස් සම්පත සහ ආණ්ඩුවේත්, පළාත් පාලන ආයතනත් යටතේ ඇති රැස්වීම් පැවැත්විය හැකි ක්‍රීඩා භූමි ඇතුළු ප්‍රසිද්ධ ස්ථාන පවා අවභාවිතයේ යෙදවීමට අවස්ථා තිබේ. නිදහසේ රුස්වීමක් පැවැත්වීමට ප්‍රතිවිරැද්ධ අපේක්ෂකයාට සහාය දක්වන පිරිසට ඉඩක් නොලැබේ නම් එය ද ඡන්ද දූෂණයක් වෙයි. එසේම නීති විරෝධී රැස්වීම් සහ පෙළපාළි ද වැටෙන්නේ ඡන්ද දූෂණවලට බවද සැලකිය යුතුය. එසේම ජනතාවගේ හිස මත කඩා වැටෙන තොරණ, කටවුට්, බැනර්, පෝස්ටර් වලින් තොර පවිත්‍ර ඡන්දයක් සඳහා කැප වන්නේ නම් එය අගනේය. වැරදි හැකි තරම් වළක්වා ගන්නා තරමට ඡන්දයේ ප්‍රතිඵලය කෙරෙහි රටේ ජනතාවගේ විශ්වාසය රඳවාගත හැකිය.
මෙහිදී ලොකුම කාර්යභාරයක් ඉටුවිය යුත්තේ රජයේ නිලධාරීන් අතිනි. මැතිවරණ කොමිසමට තිබෙන බලතල අනුව ඡන්ද දූෂණවලට හවුල් වී ඇතැයි ඔප්පු වන රජයේ නිලධාරීන්ට එරෙහිව නීතිය ක්‍රියාත්මක කර ඔවුන්ට දැඩි දඬුවම් ලබාදිය හැකිය. රජයේ පාර්ශ්වය නියෝජනය කරන දේශපාලන ලොකු ලොක්කන්ගේ බලපෑම්වලට යටත් නොවී ක්‍රියා කිරීමට රජයේ නිලධාරීන්ට ශක්තිය තිබෙන බව අපගේ විශ්වාසයයි. ජනාධිපතිවරණයේ නොනගත කාලය ඉක්මවී දැන් නැකැත් කාලය උදා වී ඇති බැවින් කොමිසමට තවදුරටත් බලය ලැබී තිබෙන අතර ඡන්දය නිදහස් හා සාධාරණ ලෙස තැබීමට කොමිසම එම බලතල උපයෝගී කරගනු ඇත. මේ නිසා ඡන්ද දූෂණවලට තමන් පොළඹවන දේශපාලන ලොක්කන්ට පිටුපෑමට නිලධාරීන් කටයුතු කළ යුතුය. නැතහොත් දේශපාලකයන් ගෙදර යන විට වැරදි කළ නිලධාරීන්ට හිරගෙදර යාමට වුවද සිදුවිය හැකිය.